Người Hy Lạp cai trị Bactria Vương_quốc_Ấn-Hy_Lạp

Bức tượng của người Hy Lạp-Bactria, có thể là một triết gia, Ai Khanoum, Bactria, thế kỉ thứ 2 TCN

Alexandros cũng đã thành lập một số thuộc địa ở nước láng giềng Bactria, như Alexandria trên bờ sông Oxus (hiện nay là Ai-Khanoum) và Alexandria ở Caucasus (thời Trung đại là Kapisa, hiện nay là Bagram). Sau cái chết của Alexandros năm 323 TCN, Bactria đã nằm dưới sự quản lý của Seleucus I Nicator, người sáng lập đế chế Seleucid. Một trong những phó vương của nhà Seleukos, Diodotus của Bactria, đã nổi dậy chống lại triều đại Seleukos và tự mình lên ngôi vua của Vương quốc Hy Lạp-Bactria.

"Diodotus,người cai quản của nghìn thành phố của Bactria (tiếng Latin: "Theodotus, mille urbium Bactrianarum praefectus"), đã chiến thắng và tự lập mình làm vua. Tất cả những người dân của phương đông chấp nhận điều này của ông và ly khai khỏi Macedonia."

— Justin, XLI, 4[30]

Vương quốc mới, có sự đô thị hóa cao và được coi là một trong những quốc gia giàu có nhất của phương đông, (opulentissimum illud mille urbium Bactrianum imperium, "đế quốc vô cùng thịnh vượng của hàng ngàn thành phố của Bactria" Justin, XLI, 1)[31] đã phát triển thế lực xa hơn và tham gia vào việc mở rộng lãnh thổ về phía đông và phía tây:

"Những người Hy Lạp mà là nguyên nhân khiến Bactria nổi loạn đã trở nên hùng mạnh dựa vào những tài nguyên của đất nước mà họ mà họ trở thành lãnh đạo không chỉ của Ariana, mà còn của Ấn Độ, như Apollodorus của Artemita nói: và số bộ lạc đã bị họ chinh phục nhiều hơn của Alexanderos. Những thành phố của họ là Bactra (còn được gọi là Zariaspa, mà qua đó dòng chảy của con sông cùng tên đổ vào Oxus), và Darapsa, và nhiều thành phố khác nữa. Trong số này có Eucratidia, được đặt tên bởi nhà vua cai trị nó."[32]

Arsaces, tù trưởng của bộ lạc du cư Parni đã tiến vào Parthia và loại bỏ Andragoras, phó vương cũ và tự lập mình làm vua của Parthia, và đã trở thành người sáng lập của đế chế Parthia. Vương quốc Hy lạp-Bactria bị cắt đứt mối liên hệ với thế giới Hy lạp cổ. Buôn bán đường bộ tiếp tục suy giảm trong khi buôn bán đường biển giữa Ai cập Hy lạp và Bactria tiếp tục phát triển

Ngay sau đó, Diodotus mất và được thừa kế bởi con trai Diodotus II,người đã thiết lập hòa bình với người Parthia(Justin l.c.). Diodotus II đã thiết lập liên minh với Arsaces của Parthia trong cuộc chiến chống lại Seleucus II:

"Sau khi đón nhận tin về cái chết của Theodotus (Justin sử dụng một tên khác với nguyên bản) Arsaces thiết lập hòa bình và một liên minh với con trai ông, cũng lấy tên là Theodotus.Một thời gian sau, ông chống lại vua Seleucus II người đến để trừng phạt những kẻ nổi loạn và ông đã chiến thắng: người Parthia coi ngày này như là một trong những ngày đánh dấu sự bắt đầu của sự tự do của họ."[33]

Euthydemos, một người Hy Lạp Magnesia theo Polybius và có thể là phó vương của Sogdiana, đã lật đổ Diodotos II khoảng năm 230 trước Công nguyên và bắt đầu triều đại của riêng mình.[34] Euthydemos kiểm soát mở rộng tới Sogdiana, tiến xa hơn thành phố Alexandria Eschate được thành lập bởi Alexandros Đại đế ở Ferghana:

"Và họ cũng đã chiếm được Sogdiana, nằm phía ​​trên Bactriana về phía đông giữa sông Oxus, tạo nên ranh giới giữa người Bactria và Sogdiana, và sông Iaxartes. Sông Iaxartes cũng là ranh giới giữa người Sogdiana và những người du mục."

— Strabo XI.11.2[35]

Euthydemos đã bị tấn công bởi vua Antiochus III đại đế khoảng năm 210TCN,người mà ông ta đã cố gắng chống lại ở bên bờ sông Arius, ngày nay là Herirud. Mặc dù ông chỉ huy 10000 kị cung, Euthydemos đã thất bại trong trận chiến đầu tiên bên bờ sông Arius và phải rút lui.[36] Ông sau đó đã thành công khi chống đỡ cuộc vây hãm thành phố Bactra trong 3 năm. Trước khi Antiochos quyết định phải công nhận nhà vua mới và chấp nhận gả một người con gái của mình cho con trai Demetrios của Euthydemos khoảng năm 206 TCN.[37]

Sau khi quân đội Seleukos rút lui, vương quốc Bactria dường như đã mở rộng. Ở phía tây, khu vực đông bắc Iran có thể đã bị xáp nhập, có thể đã tiến xa tới tận Parthia, mà những vị vua của nó đã bị đánh bại bởi Antiochos Đại Đế. Những vùng lãnh thổ này có thể nằm dưới sự cai quản bởi phó vương Tapuria và Traxiane của Bactria.

Về phía bắc, Euthydemus cũng cai trị Sogdiana và Ferghana, và có những dấu hiệu từ Alexandria Eschate cho thấy người Hy Lạp-Bactria có thể tiến hành những cuộc viễn chinh xa tới tận Kashgar và Ürümqi tại vùng Turkestan Trung Quốc, dẫn đến những mối giao tiếp được biết đến đầu tiên giữa Trung Quốc và phương Tây khoảng năm 220 trước Công nguyên. Strabo, sử gia Hy Lạp viết rằng:

Họ mở rộng đế chế của họ thậm chí đến tận Seres (Trung Quốc) và Phryni"

— Strabo, XI.XI.I [32]

Một số bức tượng nhỏ và tiêu biểu hình những người lính Hy Lạp, đã được tìm thấy ở phía bắc của Tiên Sơn, ở ngưỡng cửa tới Trung Quốc, và hiện nay được trưng bày tại bảo tàng Tân Cương Urumqi (Boardman[38])

Người Hy Lạp tại Bactria (Hy Lạp-Bactria) vẫn tiếp xúc gần gũi với người Hy Lạp trong đế chế Maurya. Khi đế chế Maurya bị lật đổ bởi triều đại Sunga khoảng năm 185 trước Công nguyên, một đội quân do vua Demetrius I của Bactria đã xâm lược Ấn Độ và chiếm giữ vùng đất của Thung lũng Kabul.

Sự trỗi dậy của Sunga (185 TCN)

Tại Ấn Độ, triều Maurya bị lật đổ khoảng năm 185 TCN khi Pusyamitra Sunga, tổng chỉ huy quân đội của Đế quốc Maurya, một người theo đạo Brahmin, ám sát vị vua cuối cùng của nhà Maurya là Brhadrata.[39][40] Pusyamitra Sunga sau đó lên ngôi và thành lập Đế chế Sunga, mở rộng sự kiểm soát của nó xa tới phía tây đến tận Punjab.

Nguồn sử liệu Phật giáo, chẳng hạn như Asokavadana, đề cập đến rằng Pusyamitra thù địch đối với Phật tử và bị cáo buộc ngược đãi đức tin Phật giáo. Một số lượng lớn các tu viện Phật giáo (viharas) đã bị ép buộc chuyển đổi sang thành ngôi đền đạo Hindu, ở những nơi như Nalanda, Bồ Đề Đạo Tràng, vườn Lộc Uyển hoặc Mathura.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Vương_quốc_Ấn-Hy_Lạp http://poj.peeters-leuven.be/content.php?url=issue... http://www.ancientopedia.com/article/163/ http://www.ancientopedia.com/article/164/ http://www.dbaol.com/armies/army_50_figure_1.htm http://www.ancient.eu.com/article/208/ http://books.google.com/books?id=xPUvqtdfjyAC&pg=P... http://sites.google.com/site/grecoindian http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp8/ot... http://www.parthia.com/parthian_stations.htm#PARTH... http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=88816404